Logo Logo
  • Academy
  • Admission
  • Job Assistant
  • Skill
  • Course
  • Book
  • Exams
  • Pricing
  • Others
    • Career
    • Forum
    • Blog
    • Dynamic Print
    • Hand Note
    • Study Plan
    • Quran
    • Notices
    • Upload Your Question
    • Current Affairs
    • Create Business Account
light mode
night mode
Sign In
Logo Logo
Academy
  • Home
  • Academy
  • সপ্তম শ্রেণি (মাধ্যমিক)
  • গার্হস্থ্যবিজ্ঞ...
  • খাদ্য, পুষ্টি ও...
  • গৃহে খাদ্য সংরক...
Back
গার্হস্থ্যবিজ্ঞান
গৃহ ব্যবস্থাপনা ও গৃহসম্পদ গৃহ ব্যবস্থাপনার স্তর ও গৃহসম্পদ গৃহ ব্যবস্থাপনার স্তর গৃহসম্পদ সম্পদের শ্রেণিবিভাগ অর্থ, সময়, শক্তি কাজ সহজকরণের কলাকৌশল অনুশীলনী গৃহসামগ্রী ক্রয় গৃহসামগ্রী ক্রয়ের নীতি ভোক্তা হিসেবে নিজের অধিকার অনুশীলনী গৃহকে মনোরম ও আকর্ষণীয় করার নীতি শিল্প উপাদান শিল্পনীতি অভ্যন্তরীণ আসবাবপত্র যথাস্থানে সংস্থাপন কক্ষসজ্জার উপকরণ অনুশীলনী Test শিশুর বিকাশ ও সামাজিক সম্পর্ক পরিবার ও সমাজের সদস্য হিসেবে শিশু পরিবার ও সমাজে শিশু পারিবারিক পরিবেশের ভূমিকা শিশুর বিকাশে পরিবারের ভূমিকা শিশুর বিকাশে সমাজের ভূমিকা অনুশীলনী শিশুর বিকাশে খেলাধুলা খেলাধুলার শ্রেণিবিভাগ শারীরিক বিকাশে খেলাধুলা সামাজিক বিকাশে খেলাধুলা বুদ্ধি ও সৃজনশীলতা বিকাশে খেলাধুলা শিশুর শখ ও বিনোদন অনুশীলনী প্রতিবন্ধী শিশু প্রতিবন্ধিতার শ্রেণিবিভাগ বুদ্ধি প্রতিবন্ধী প্রতিবন্ধী শিশুর প্রতি পরিবারের দায়িত্ব প্রতিবন্ধী শিশুর প্রতি সমাজের দায়িত্ব অনুশীলনী জাতিসংঘ সনদ অনুযায়ী শিশুর অধিকার শিশুর অধিকার শিশুরা কোনো শাস্তি ভোগ করবে না, শিশুর স্বার্থ সবার ওপরে ও শিশুশ্রম শিশুপাচার ইচ্ছার বিরুদ্ধে শিশুকে বিচ্ছিন্ন করা নিষিদ্ধ অনুশীলনী খাদ্য, পুষ্টি ও স্বাস্থ্য খাদ্য উপাদান, পরিপাক ও শোষণ প্রোটিন কার্বোহাইড্রেট স্নেহ পদার্থ ভিটামিন খনিজ লবণ বা ধাতব লবণ পানি খাদ্য পরিপাক ও শোষণের প্রয়োজনীয়তা অনুশীলনী মৌলিক খাদ্যগোষ্ঠী মৌলিক খাদ্যগোষ্ঠীর সজ্ঞা মৌলিক খাদ্যগোষ্ঠীর শ্রেণিবিভাগ পরিবেশন পরিমাণ সুষম খাদ্য পরিকল্পনায় মৌলিক খাদ্যগোষ্ঠীর ব্যবহার অনুশীলনী রোগীর পথ্য ও পথ্য পরিকল্পনা রোগীর পথ্য বিভিন্ন রোগের পথ্য উচ্চ রক্তচাপ ও ডায়াবেটিসে পথ্য হৃদ্রোগ ও জন্ডিসে পথ্য অনুশীলনী খাদ্য সংরক্ষণ খাদ্য সংরক্ষণের প্রয়োজনীয়তা পচনশীলতার ভিত্তিতে খাদ্যের শ্রেণিবিভাগ খাদ্য নষ্ট হওয়ার কারণ গৃহে খাদ্য সংরক্ষণ পদ্ধতি অনুশীলনী বস্ত্র পরিচ্ছদ ও বয়ন তন্তু বয়ন তন্তুর গুণাগুণ প্রাকৃতিক তন্তুর গুণাগুণ কৃত্রিম তন্তুর গুণাগুণ অনুশীলনী বস্ত্র অলংকরণ গঠনমূলক ও সজ্জামূলক নকশা ডাইং ও প্রিন্টিং পেইন্টিং, এমব্রয়ডারি (ক্রস ফোঁড়) ব্লাংকেট, হেরিং বোন, পালক, স্যাটিন, পিকনিজ ও ফ্রেঞ্চ নট অনুশীলনী পোশাকের পারিপাট্য ও ব্যক্তিত্ব ব্যক্তিত্ব ব্যক্তিত্বের সাথে পোশাকের সম্পর্ক অনুশীলনী পোশাকের পরিচ্ছন্নতা দাগ তোলা অন্যান্য দাগ তোলা ধৌতকরণের পূর্ব প্রস্তুতি ও রেশমি বস্ত্র ধৌতকরণ পশমি বস্ত্র ধৌতকরণ মাড় দেওয়া ইস্ত্রি করা অনুশীলনী

গৃহে খাদ্য সংরক্ষণ পদ্ধতি (পাঠ ৪)

সপ্তম শ্রেণি (মাধ্যমিক) - গার্হস্থ্যবিজ্ঞান খাদ্য, পুষ্টি ও স্বাস্থ্য | - | NCTB BOOK
46
46

আমরা প্রকৃতি থেকে যে খাদ্যগুলো পাই সেগুলো সবই পচনশীল। পচন ক্রিয়ার ফলে মানুষের উৎপাদিত খাদ্যসমূহ অনেকাংশে নষ্ট হয়। এই নষ্ট হওয়াকে রোধ করার জন্য খাদ্য সংরক্ষণ পদ্ধতি সম্পর্কে জানা দরকার। আমরা বিভিন্নভাবে খাদ্য সংরক্ষণ করতে পারি।
কুল, বরই, আম শুকিয়ে রাখা, নোনা ইলিশ, বিভিন্ন মাছের ও মাংসের শুঁটকি ইত্যাদি আমাদের দেশে প্রচলিত অতি পুরাতন সংরক্ষণ পদ্ধতি। এসব সংরক্ষণ পদ্ধতিগুলোর মাধ্যমে মূলত খাদ্য থেকে পানি শুকিয়ে পচন রোধ করা হয়।

গৃহে খাদ্য সংরক্ষণের প্রধান উদ্দেশ্যগুলো হচ্ছে-

  • এক মৌসুমের খাদ্য অন্য মৌসুমে খাওয়ার জন্য।
  • উৎপাদিত বাড়তি খাদ্যের অপচয় রোধ করার জন্য।
  • খাদ্যে জীবাণু ও এনজাইমের ক্রিয়া বন্ধ করা।
  • খাদ্যের পুষ্টিমূল্য বজায় রেখে খাদ্যের চাহিদা মেটানো।

গৃহে খাদ্য সংরক্ষণের কয়েকটি সাধারণ পদ্ধতি
রোদে শুকিয়ে সংরক্ষণ- মাছ-মাংস ও টাটকা শাকসবজির পানি প্রাকৃতিক উপায়ে রোদে শুকিয়ে নিতে পারলে পচন রোধ করা যায়। অনেকদিন ভালো থাকে। আলু, গাজর, বাঁধাকপি, মটরশুঁটি, কুল, বরই, আম, মাছ, মাংস সঠিক নিয়মে রোদে শুকিয়ে নিলে অনেক দিন খাওয়া যায়।

গুড় ও চিনিতে সংরক্ষণ- গুড়, চিনি খাদ্য সংরক্ষক দ্রব্য হিসেবে গুরুত্বপূর্ণ। গুড়ের সিরায় বরই, তেঁতুল, আম ইত্যাদি অনেকদিন রেখে খাওয়া যায়। চিনি দিয়ে চালকুমড়া, আম, বেল ইত্যাদির মোরব্বা বানিয়ে অনেকদিন খাওয়া যায়। স্বাদ-গন্ধ ঠিক রাখার জন্য মাঝে মাঝে রোদে দিতে হয়।

সিরকা ও তেলে সংরক্ষণ- সিরকার ও তেলে সবজি ও ফলমূল এবং মসলা সংরক্ষণ করা যায়। সিরকা বা ভিনেগার খাদ্যে জীবাণু বৃদ্ধি রোধ করে। যেমন- সবজি বা ফলের পিকেলস। হলুদ, মরিচ, জিরা, ধনে ইত্যাদি মসলা দিয়ে তেলে ডোবানো আচার অনেকদিন পর্যন্ত ভালো থাকে।

গুড় ও চিনিতে সংরক্ষণ (জেলি, মিষ্টি আচার) সিরকা ও তেল সংরক্ষণ

লবণে সংরক্ষণ- লবণের দ্রবণ জীবাণু বৃদ্ধি রোধে বিশেষ উপযোগী।

লবণে সংরক্ষণ

খাদ্যে লবণ মাখলে জীবাণু কোষ থেকে পানি শুকিয়ে যায়। যেমন- ইলিশ মাছের কাটা টুকরা লবণ মাখিয়ে নোনা ইলিশ তৈরি হয়। কাঁচা আম, চালতা, আমলকী লবণ ও হলুদ মাখিয়ে রোদে শুকিয়ে অনেকদিন রাখা যায়।

বরফে সংরক্ষণ- তাজা, টাটকা শাকসবজি পরিষ্কার করে পানি ঝরিয়ে পলিথিনে মুড়ে ফ্রিজে রাখা হয় এবং যাতে ঘেমে না পচে সেজন্য পলিথিন ব্যাগে দুচারটি ফুটো করে দিতে হয়। তবে ফ্রিজের নিচের তাপমাত্রা ৪৫° ফা.-এর বেশি না হয়। ফ্রিজের যে চেম্বারে খাবার জমে বরফে পরিণত হয় তাকে ফ্রিজার বলে। এর তাপমাত্রা ১৮° সে. পর্যন্ত হয়ে থাকে। আর যে চেম্বারে খাবার বরফে পরিণত হয় না কিন্তু ঠান্ডা থাকে তাকে রেফ্রিজারেটর বলে। এই রেফ্রিজাটরের তাপমাত্রা ২° থেকে ৬° সে. পর্যন্ত হয়। দ্রুত পচনশীল খাদ্য যেমন- মাছ-মাংস, দুধ প্রভৃতি ফ্রিজারে রেখে দীর্ঘদিন রেখে খাওয়া যায়।

কাজ ১- খাদ্য সংরক্ষণের তিনটি পদ্ধতি বর্ণনা করো।
Content added By
Md Zahid Hasan

Read more

খাদ্য সংরক্ষণের প্রয়োজনীয়তা পচনশীলতার ভিত্তিতে খাদ্যের শ্রেণিবিভাগ খাদ্য নষ্ট হওয়ার কারণ অনুশীলনী

Self Test

To attend a self test please, login first. click here to login
Login

Add New Bookmark

Fill up the form and submit
To add a bookmark, please login first. click here to login
Login

Error Report

Fill up the form and submit
To report an error please, login first. click here to login
Login

Add Video

Fill up the form and submit
To add a video, please login first. click here to login
Login
টপ রেটেড অ্যাপ

স্যাট অ্যাকাডেমী অ্যাপ

আমাদের অল-ইন-ওয়ান মোবাইল অ্যাপের মাধ্যমে সীমাহীন শেখার সুযোগ উপভোগ করুন।

ভিডিও
লাইভ ক্লাস
এক্সাম
ডাউনলোড করুন
©2025 Satt Academy. All rights reserved.
Privacy Policy
SATT ACADEMY
SATT ACADEMY
Continue with Google
Continue with Facebook

or

Forgot password?

Don't have an account? Register

Notification

Avatar

Action

All Notifications

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

User Avatar
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Eaque, officia!

Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.

1 hour ago

Promotion
    i

    Login to continue...

    If you need more content, you need to login